Eiqui, Douro

Ilustração de Nuno Barreto de 1961 para o poema "Aqui, Douro" (António Cabral)
Ilustração de Nuno Barreto de 1961 para o poema "Aqui, Douro" (António Cabral)

Eiqui, Douro. L Paraíso de l bino i de l sudor.
Dun riu ne l berano oussudo i afilado
cumo la giente,
quando l’alma s’arrama pulas frinchas de la piel;
riu tamien barrento, la quelor de la tierra,
pa que l’alma seia anteira;
riu de las grandes mundiadas, de l abraço final
de tuoros de homes, de arbles i de suonhos;
dun riu agora moço: l’auga tarda
l sou speilho nas presas, i ls barcos
chenos de uolhos retrátan la stória
dun dius çcoincido.

Paraíso de cabeços anriba de cabeços,
rudos mas guapos,
cabeços que s’agigántan, ombros bibos
de las airaçadas i de l sol,
i cabeços que se dróban i zdróban cumo ls strondos
scabando faias i cachones.
Á Cachon de la Baleira, foia de fuogos!

Paraíso de ls patacones i fruitales:
l’auga ye menos slúbia
pa que ls homes ampórquen bien las manos
d’anqueixonar nun suonho meia dúzia de laranjas,
anquanto ls mielros tínhen a carbon
sue risada galhofeira i libre.

Paraíso de ls nuobe meses d’eimbierno
i trés d’einfierno:
Outubre a Júnio, ye la nubrina, semessuga
que muorde até als uossos i a las palabras;
Júlio a Setembre, ye l sol an faca
que fire ls uolhos até al pensamiento.

Paraíso de sudor,
de ls homes de camisas ancardidas,
la tierra a queimar ls beiços
i a trocé-le la fala an rábias houmaníssimas,
scabando, neilhes scabando l zaspero
i l amor tamien
(la nuite i l lhunar)
porque a la fin de todo
la tierra ye frol i cuorpo de mulhier.

Paraíso de l’ougarielha fuorte de las binhas
que éntran an óndias berdes puls uolhos.
Binhas que stan na bida desta giente
cumo bózio ne ls beiços,
cumo frol ne l deseio,
cumo l mirar ne ls uolhos,
binhas, sei alhá, que son la própia bida desta giente.

Paraíso dourado de las bendímias!
Ende l Douro ye d’ouro.
Ouro ne l sol que buolbe todo an chamarielhas:
las ubas i las nubres de polareda
spantadas pulas patas de ls cabalhos
i de ls camenhones, ron ron, costielha arriba.
Ouro na sinagoga de las mulhieres
que bendímian las ubas i las eideias;
un cierto ouro ne l silenço de ls homes
que an carreira i fierro lieban ls cestos.
Ouro inda na benida de l trabalho,
al sonido dun bombo, dun harmónico.
Ouro ne ls cestos, ne ls lagares, nas cubas,
ouro, ouro, sudado de sangre, ouro!
Ouro talbeç nas copas de quien
bieno de loinje assomar-se de la jinela.
Á Paraíso dourado de las bendímias,
de l bino caliente, bino-giente, que relumbra,
que ye sudor i sangre i sol angarrafado!

Paraíso tamien de las romaries;
De la Senhora de la Piadade, de l Biso i de ls Remédios:
giente de gatas cumo animales
porque la Senhora anterbieno
i delantre de l cielo
somos ua cousa qualquiera por acabar.
Hai un home que lieba ua facada,
mais hai tamien pormessas de cera,
streilhas a salir ne ls uolhos.

Paraíso de las sietes armitas!
– l cielo pingando a la punta de riba ls cabeços.
De castros yá sbarrulho
– l aire de l antigamente apegando-se al rostro.
De las minas que debássan l abismo
– fui a la boca dua an nino
i arreculei cumo se houbira bido
todos ls dientes de la bicha de siete cabeças.

Paraíso de ls caminos d’arressaios
– yá que Dius scribe dreito por linhas tuortas.
De ls spritos de la nuite
– naide s’assome a la jinela quando pássan.
De las mouras ancantadas
– l dixo mie bó: hai ua
que se chama Marie
i ye galana, galana cumo las manhanas de Júnio.

Paraíso
de las faias ancuncebibles,
de las rogas i de ls silenços,
de l grandioso silenço de las muntanhas!

Paraíso! Paraíso!
Á cantiga de piedra a la sprança!

Traduçon de Amadeu Ferreira (2006)

António Cabral para Eito Fora por Pedro Colaço Rosário (2001)

António Cabral [1931-2007] foi um poeta, ficcionista, cronista, ensaísta, dramaturgo, etnógrafo e divulgador da cultura popular portuguesa.

Nascido em Castedo do Douro, em pleno coração duriense, a 30 de Abril de 1931, iniciou a actividade literária com o livro de poesia Sonhos do meu anjo, publicado em 1951. Ao longo de 56 anos de carreira dedicada à escrita, publicou mais de 50 livros em nome próprio, abraçando géneros tão diversos como a poesia, o teatro, a ficção e o ensaio, dedicando-se em paralelo ao estudo apurado e divulgação das tradições populares portuguesas. As suas raízes transmontano-durienses e a ligação à terra que o viu nascer, “o Paraíso do vinho e do suor“, são presença incontornável em toda a sua obra.

Colaborou em jornais e revistas de todo o país, co-fundou as publicações Setentrião, Tellus e Nordeste Cultural, participou em programas televisivos, radiofónicos e conferências, contribuiu com textos para várias antologias, colectâneas e manuais escolares, prefaciou livros. Alguns dos seus poemas foram cantados, no período pré 25 de Abril, por Francisco Fanhais, Adriano Correia de Oliveira, Manuel Freire e, mais recentemente, interpretados pelos Xícara, Rui Spranger, Blandino e Rui David.

No campo da intervenção sociocultural dirigiu, a nível distrital, instituições como o F.A.O.J. (Fundo de Apoio aos Organismos Juvenis) e o I.N.A.T.E.L. (Instituto Nacional de Aproveitamento dos Tempos Livres), fundou e co-fundou o Centro Cultural Regional de Vila Real (C.C.R.V.R.) e A.N.A.S.C. (Associação Nacional dos Animadores Socioculturais), respectivamente. Como Presidente do C.C.R.V.R., promoveu cinco encontros de escritores e jornalistas de Trás-os-Montes e Alto Douro e impulsionou a realização de vários encontros de jogos populares em Portugal e no estrangeiro.

Diplomado em Teologia pelo Seminário de Santa Clara de Vila Real e Licenciado em Filosofia pela Universidade do Porto, António Cabral exerceu actividade de docente nesta cidade desde 1961 até 2007, no ensino particular, secundário e Magistério Primário, com um breve interregno entre 1988 e 1991, anos em que se dedicou à investigação de jogos populares e ludoteoria como bolseiro do Ministério da Educação.

Foi agraciado com as medalhas de prata de mérito municipal pelas autarquias de Alijó (1985) e Vila Real (1990).

António Cabral faleceu em Vila Real, vítima de doença cardíaca, a 23 de Outubro de 2007. Tinha 76 anos de idade. Nesse mesmo ano de 2007 publicou o livro de poesia O rio que perdeu as margens e deixou no prelo A tentação de Santo Antão, prémio nacional de poesia Fernão Magalhães Gonçalves.

Saber mais…